خوشه بندی نواحی شهر تهران بر مبنای وضعیت پراکنش اماکن عمومی با رویکرد پدافند غیرعامل

نوع مقاله : مقالات مستقل پژوهشی

نویسنده

دکتری شهرسازی، استادیار گروه معماری، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

امروزه شهرها به مثابه کانون هایی هستند که تراکم بالایی از جمعیت را در خود جای داده اند. اگرچه وجود فضاها و اماکن عمومی در شهرها نمایانگر پویایی و سرزندگی آنهاست اما حضور پر تعداد مردم، آسیب پذیری آنها را به شدت افزایش می دهد. در چنین شرایطی موضوع پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از وقوع حوادث غیرمترقبه از اهمیت بسزایی برخوردار می شود. بنابراین ارزیابی وضعیت توزیع و پراکنش فضاها و اماکن عمومی یکی از ابتدایی ترین اقدامات در حوزه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل خواهد بود. از همین رو، در پژوهش حاضر سعی شده است با تحلیل نحوه جانمایی و پراکنش اماکن عمومی در نواحی 114گانه شهر تهران، این نواحی در 10 خوشه نسبتا مشابه دسته بندی شوند. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات اسنادی است. لذا پس از گردآوری مبانی نظری، به تحلیل مکانی برخی انواع اماکن عمومی در سطح شهر تهران به کمک نرم افزار GIS پرداخته شده است و در ادامه داده ها با استفاده از روش خوشه بندی سلسله مراتبی در محیط نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتیجه بررسی ها از پراکنش نامتوازن فضاها و اماکن عمومی در سطح شهر تهران حکایت دارد که زنگ خطری برای مدیران و برنامه ریزان شهری تهران است. در واقع عدم توازن در توزیع اینگونه اماکن، علاوه بر کاهش عدالت فضایی در دسترسی به خدمات، افزایش سفرهای غیرضروری و غیره، با مبانی پدافند غیرعامل نیز سازگار نبوده و آسیب پذیری شهر را در برابر بلایای طبیعی و مصنوع به همراه دارد. لذا به نظر می رسد برقراری توازن در توزیع اماکن عمومی در سطح شهر، به عنوان یک راهبرد کلیدی می تواند در دستور کار برنامه ریزان و مدیران شهری قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Clustering of Tehran Districts Based on the Distribution of Public Places Using a Passive Defense Approach

نویسنده [English]

  • Mohammad Reza Haqi
Assistant Professor of Urban Planning, Department of Architecture, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Nowadays, cities are centers with high population density. Although the presence of public spaces and places in cities show their dynamism and vitality, the presence of a large number of people greatly increases their vulnerability. In such circumstances, the issue of prevention and reduction of risks due to unexpected events becomes highly important. Therefore, assessing the distribution of spaces and public places would be one of the most basic measures in the field of crisis management and passive defense. Hence, in the present study, by analyzing the location and distribution of public places in 114 districts of Tehran, these areas have been classified into 10 relatively similar clusters. In this descriptive-analytical research, the data was collected through documentary studies. Therefore, after collecting theoretical foundations, spatial analysis of some types of public places in Tehran was done using GIS software and then the data was analyzed using hierarchical clustering in SPSS software. The results indicate the unbalanced distribution of spaces and public places in the city of Tehran, which is an alarm for Tehran City managers and urban planners. In fact, the imbalance in the distribution of public places as well as the lack of spatial justice in access to services, increase of unnecessary travel, etc. are not compatible with the principles of passive defense. Thus, these circumstances make the city vulnerable to natural and man-made disasters. Therefore, it seems that balancing the distribution of public places in the city should be on the agenda of planners and city managers as a key strategy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crisis Management
  • Passive Defense
  • Public Places
  • Hierarchical Clustering
  • Tehran