کاوشی بر نقش مؤلفه‌های کالبدی - عملکردی فضاهای میانی بر ارتقاء دلبستگی به فضاهای مسکونی (مطالعه موردی: مجتمع‌های مسکونی منفرد، متمرکز و پراکنده تهران)

نوع مقاله : مقالات مستقل پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استادیار، گروه هنر و معماری، دانشگاه پیام ‌نور، تهران، ایران

3 استادیار، گروه معماری، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

فضای میانی یعنی لحظه تغییر از فضایی به فضای دیگر، از عملکردی به عملکردی دیگر. مسکن از جمله مهم‌ترین نیازهای اولیه انسان می‌باشد که می‌بایست مأمنی برای آسایش و آرامش ساکنین خود باشد. در معماری معاصر ایران نگرش کمی نسبت به مقوله مسکن سبب ایجاد فضاهایی فاقد برنامه‌ریزی و شکل‌گیری کالبدی مطلوب در راستای پاسخ‌گویی به ابعاد روحی و  میزان دلبستگی کاربر فضای مربوطه شده است. از جمله مواردی که تأثیر چشمگیری در میزان ارتقاء حس رضایت و دلبستگی در مجتمع‌های مسکونی دارد؛ فضاهای میانی می‌باشد که در ساخت و ساز امروزی توجه مورد قبولی به این فضاها نمی‌شود. در پژوهش مربوطه سعی بر آن است با سنجش مؤلفه‌های معیارهای کالبدی و عمکردی-فعالیتی در فضاهای میانی مجتمع‌های مسکونی تهران میزان رضایت، حس تعلق و دلبستگی ساکنین مورد سنجش قرار داده شود. در پژوهش موردنظر ابتدا؛ جمع‌آوری اطلاعات، با ثبت رویدادها و فنون کار میدانی در سه مجتمع مسکونی در شهر تهران مورد مطالعه قرار گرفته است که اولین معیار گونه‌شناسی‌‌ این پژوهش بر اساس تعداد واحد‌‌های موجود به عنوان عامل تأثیرگذار در درک مقیاس مجتمع ‌‌می‌باشد. تعداد واحدهای مسکونی هر مجتمع وارد نرم‌افزار اس.پی.اس.اس شده است. شکل‌گیری فضاهای ‌‌‌میانی و قرارگیری مجتمع نسبت به آن به عنوان معیار دوم انتخاب ‌‌می‌باشد که به صورت متمرکز، منفرد، پراکنده ‌‌می‌باشد و ازآنجایی‌که برای ارزیابی وزن مؤلفه‌های مؤثر بر دلبستگی به‌صورت کیفی نمی‌توان به تنهایی از روش فوق بهره‌جست در ادامه از طریق پرسشنامه و آنالیز داده‌ها از طریق نرم‌افزار آماری AMOS22 مورد تحلیل همبستگی قرار می‌گیرند و روابط معنادار بین متغیرهای دخیل در میزان دلبستگی استنباط می‌گردد. یافته‌ها بیانگر این مطلب می‌باشد که شاخص «کالبدی» از لحاظ تأثیرگذاری در رتبه اول و شاخص «عملکردی» از لحاظ تأثیرگذاری در رتبه دوم قرار دارند، به‌طوری‌که متغیر «شرایط محیطی» از مؤلفه‌های معیار کالبدی و متغیر «گوناگونی عملکردی» از مؤلفه‌های معیار عملکردی از لحاظ میزان تأثیرگذاری در ارتقاء حس دلبستگی در اولویت قرار دارند. بنابراین می‌توان نتیجه‌ گرفت در نظر گرفتن معیارهای کالبدی و عملکردی در فضای میانی تأثیر بسزایی در جهت حس رضایت از تعامل، قلمرو خلوت، آسایش فیزیکی و روانی ساکنان را به‌همراه دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exploring the Effect of Physical-Functional Dimensions of the Middle Space in Residential Architecture on the Level of Residents' Attachment: A Case Study on Linear, Centralized and Scattered Residential Complexes in Tehran

نویسندگان [English]

  • Ameneh Hajiaghabozorg 1
  • Maryam Charkhchian 2
  • Vahid Ghobadian 3
1 Post graduate of Architecture, Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Art and Architecture, Payam Noor University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Architecture, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Middle space means the moment of change from one space to another, from one function to another. Housing is one of the most important basic human needs that should be a refuge for the comfort and tranquility of its inhabitants. In contemporary Iranian architecture considering the category of housing has led to the creation of spaces without planning and the formation of the desired physical spaces to respond to the spiritual dimensions and the degree of attachment of the user of the relevant space. Among the cases that have a significant impact on the promotion of a sense of satisfaction and attachment in residential complexes, the middle spaces are not considered fully in today's construction. How can physical components (proportions, spatial distribution, accesses, shape and hierarchy and climatic conditions) in the middle spaces of residential complexes cause residents to become attached to the complex? Can functional components affect the level of residents' satisfaction with residential complexes in Tehran? In the present research, we try to measure the satisfaction, sense of belonging and attachment of the residents by measuring the components of physical and functional activities in the middle spaces of Tehran residential complexes. In this research, first, data collection has been done by recording events and fieldwork techniques in three residential complexes in Tehran. Correlation analysis has been performed through AMOS22 statistical software and significant relationships have been inferred between the variables involved in the degree of attachment. Findings indicate that the "physical" index is in the first place in terms of impact and the "functional" index is in the second place in terms of effectiveness, so that the variable of "environmental conditions" is one of the physical components and the variable of "functional diversity" is one of the functional components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Middle space
  • Physical criterion
  • Functional criterion
  • Residential complexes
  • Attachment

مراجع

 
Alexander, C. Ishikawa, S. and Silverstein, M. (1968), A Pattern Language Which Generates Multi-Service Centers: Center for Environmental Structure Berkeley. CA.
Altman, I. (2016), The environment and social behavior: Privacy, personal space, territory, crowding, Translated by Ali Namazian, Shahid Beheshti University Press, Third Edition, 15. (In Persian)
Altman, I. and Werner, C.M. (1985), Home Environments, New York: Plenum Press.
Bahreini, S.H. and Tajbakhsh, G. (1999), The concept of territory in urban spaces and the role of urban design in its realization, Honar-ha-ye Ziba, No. 6. 18-31. (In Persian)
Balilan Asl, Lida, Sattarzadeh, Dariush (2015), The place of intermediate space in the spatial organization of architectural elements and the city in Iran (Case study of Tabriz, Qajar period), Journal of Environmental Science and Technology, 17(2), 169-181. (In Persian)
Balilan Asl, L. Etesam, I. and Eslami, G. (2011), The Role of Intermediate Space in Identifying the Spatial Extent of Iran's Historical Textures, HOVIATESHAHR, 4(8), 59-71. (In Persian)
Brown, B.B. and Werner, C.M. (1985), Social Cohesiveness, Territoriality, and Holiday Decorations: The Influence of Cul-de-Sacs. Environment and Behavior, 17(5), 539-565.
Chermayeff, S. and Alexander, C. (1997), Community and privacy: Toward a New Architecture of Humanism, Translated by Manouchehr Mozayeni, University of Tehran Press (UTP), Fifth Edition. (In Persian)
Choudhury, A.T.M.A. and Kennedy, I.R. (2005), Nitrogen Fertilizer Losses from Rice Soils and Control of Environmental Pollution Problems. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 36(11-12), 1625-1639.
Daneshpour, S.A. and Charkhchian, M. (2007), Public Spaces and Factors Affecting Collective Life, Bagh-e Nazar, 4(7): 19-28. (In Persian)
Grotter, J.K. (1383), Aesthetics in Architecture, translated by Jahanshah Pakzad and Abdolreza Homayoun, Second Edition, Tehran, Shahid Beheshti University Press. (In Persian)
McGlynn, S. Smith, G. Alcock, A. Murrain, P. and Bentley, I. (2006), Responsive Environments, translated by Mostafa Behzadfar, Tehran: University of Science and Technology Press. (In Persian)
Lang, J. (1987), Creating Architectural Theory: The Role of the Behavioral Sciences in Environmental Design. Van Nostrand Reinhold New York.
Lang, J. (2007), The Creation of Architectural Theory: The Role of Behavioral Sciences in Environmental Design, translated by Alireza Einifar, University of Tehran Press, Tehran Third Edition. (In Persian)
Low, S.M. and Altman, I. (1992), Place Attachment: A Conceptual Inquiry, New York, Plenum Press.
Madanipour, A. (2010), Public and Private Spaces of the City, translated by Farshad Nourian, Publications of the Information and Communication Technology Organization of the Municipality. (In Persian)
Moeeni, M. (2011), Explain the quality of the residential environment based on the components of the place, Ph.D. Thesis on Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. (In Persian)
Mirsalami, M. (2020), Explaining the spatial system in contemporary mosques in Qazvin with a sociability approach, Ph.D. Thesis on Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran. (In Persian)
Norberg –Schulz, Christian (1997). The Phenomenon of place, New York Princeton Architectural Press.
Sadeghpour, B. and Moradi, W. (2010), Statistical analysis with SPSS and Amos software, Mazandaran University Press. (In Persian)
Tavasoli, M. (1990), Principles and methods of urban design and residential spaces in Iran, Publications of Urban Planning and Architecture Studies and Research Center of Iran (In Persian)
 
مطالعات ساختار و کارکرد شهری
دوره 9، شماره 31
خرداد 1401
صفحه 33-50

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 مهر 1400
  • تاریخ بازنگری: 08 آذر 1400
  • تاریخ پذیرش: 07 خرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار